ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา กระแสการเรียกร้องสิทธิ ความเท่าเทียม และการยอมรับในความหลากหลายทางเพศในประเทศไทย ได้เติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่ม ผู้หญิงข้ามเพศ (Transgender Women) ที่ยังคงต้องเผชิญกับอุปสรรคหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นการเลือกปฏิบัติ การตีตราทางสังคม การเข้าไม่ถึงบริการสุขภาพเฉพาะทาง หรือข้อจำกัดในสิทธิทางกฎหมาย เช่น การเปลี่ยนคำนำหน้าชื่อและการจดทะเบียนสมรส
เบื้องหลังการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่เราเห็นในวันนี้ มี องค์กรไม่แสวงหากำไร (NGO) หลายแห่งที่ทำงานอย่างต่อเนื่องทั้งเบื้องหน้าและเบื้องหลัง เพื่อสนับสนุนสิทธิ เสียง และคุณภาพชีวิตของผู้หญิงข้ามเพศ ทั้งในระดับชุมชน ระดับชาติ และแม้กระทั่งระดับนานาชาติ
บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักองค์กรเหล่านั้น พร้อมกิจกรรมและโครงการเด่นที่พวกเขาสร้างสรรค์เพื่อขับเคลื่อนสังคมให้เท่าเทียมและครอบคลุมมากขึ้น
สถานการณ์สิทธิของหญิงข้ามเพศในไทย: ทำไม NGO จึงสำคัญ
แม้ประเทศไทยจะเป็นที่รู้จักในสายตานานาชาติว่าเป็นประเทศที่เปิดกว้างต่อความหลากหลายทางเพศ แต่ในความเป็นจริง ผู้หญิงข้ามเพศจำนวนมากยังต้องเผชิญกับปัญหา เช่น
- การเลือกปฏิบัติในการจ้างงาน หลายคนถูกจำกัดโอกาสเพราะคำนำหน้าชื่อไม่สอดคล้องกับเพศสภาพ
- อุปสรรคด้านการเข้าถึงบริการสุขภาพ โดยเฉพาะการดูแลฮอร์โมนและสุขภาพทางเพศ
- การตีตราทางสังคมและการใช้ความรุนแรง ซึ่งมักไม่ถูกรายงานหรือไม่ได้รับความช่วยเหลือที่เพียงพอ
- ข้อจำกัดทางกฎหมาย เช่น การเปลี่ยนข้อมูลในเอกสารราชการ และการสมรสที่ยังไม่ครอบคลุมเพศสภาพ
ด้วยเหตุนี้ องค์กร NGO จึงเข้ามามีบทบาทสำคัญ ทั้งในด้านการให้บริการ การช่วยเหลือฉุกเฉิน การรณรงค์สร้างความเข้าใจ และการผลักดันนโยบายที่เป็นธรรม
Sisters Foundation (พัทยา)
ก่อตั้งในปี 2004 โดยกลุ่มผู้หญิงข้ามเพศในพัทยาที่เล็งเห็นความจำเป็นของการมีพื้นที่ปลอดภัยและบริการเฉพาะทาง องค์กรนี้ดำเนินงานทั้ง ศูนย์บริการแบบ Drop-in Center และทีม Outreach ที่ออกไปให้บริการถึงชุมชน เช่น ให้คำปรึกษาด้าน HIV และการใช้ PrEP, การตรวจสุขภาพ, การให้ความรู้เรื่องสิทธิ และการฝึกอบรมทักษะชีวิต
ปัจจุบัน Sisters Foundation เข้าถึงผู้หญิงข้ามเพศกว่าครึ่งหนึ่งของประชากรในพื้นที่พัทยา พร้อมทำงานร่วมกับหน่วยงานรัฐและต่างประเทศเพื่อพัฒนาโครงการระยะยาว
Thai Transgender Alliance for Human Rights (ThaiTGA)
ThaiTGA เป็นเครือข่ายระดับประเทศที่ทำงานด้านสิทธิมนุษยชนของคนข้ามเพศทุกเพศวัย ภารกิจหลักคือ การพัฒนาคุณภาพชีวิต การสร้างความเข้าใจในสังคม และการปกป้องสิทธิทางกฎหมาย
องค์กรนี้เคยได้รับรางวัล “องค์กรขวัญใจของประชากรกลุ่มเฉพาะ” จาก สสส. และทำกิจกรรมเชิงรณรงค์อย่างต่อเนื่อง เช่น การจัดเสวนาเรื่องสุขภาพเพื่อการยืนยันเพศ การอบรมด้านสิทธิมนุษยชน และการให้คำปรึกษาทางกฎหมาย
หนึ่งในโครงการเด่นคือ “Legal Gender Recognition” ที่มุ่งผลักดันให้คนข้ามเพศสามารถเปลี่ยนคำนำหน้าชื่อให้ตรงกับเพศสภาพในเอกสารทางราชการ
Rainbow Sky Association of Thailand
องค์กรนี้มีเครือข่ายในหลายจังหวัด ทำงานเพื่อสร้าง พื้นที่ปลอดภัยและโอกาสในการพัฒนาศักยภาพ ของผู้หญิงข้ามเพศและผู้หญิงเลสเบี้ยน
กิจกรรมครอบคลุมทั้งการให้คำปรึกษาด้านสุขภาพ การจัดค่ายเยาวชน LGBTQ+ การฝึกอบรมอาชีพ และโครงการพัฒนาภาวะผู้นำเพื่อสร้างตัวแทนชุมชนที่สามารถสื่อสารกับภาครัฐและสังคมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
Service Workers IN Group (SWING)
SWING ก่อตั้งในกรุงเทพฯ ปี 2004 เพื่อสนับสนุน สิทธิและสุขภาพของผู้ทำงานบริการทางเพศ ไม่ว่าจะเป็นชาย หญิง หรือข้ามเพศ
มีศูนย์ Drop-in ในกรุงเทพฯ พัทยา และเกาะสมุย ให้บริการตรวจและดูแลผู้ติดเชื้อ HIV, แจกอุปกรณ์ป้องกัน, ให้คำปรึกษาด้านสิทธิ และฝึกอบรมทักษะใหม่ ๆ เช่น ภาษาอังกฤษเพื่อการสื่อสารในงานบริการ
นอกจากนี้ SWING ยังเป็นองค์กรที่ทำงานเชิงรณรงค์เพื่อลดการตีตรา และผลักดันให้การทำงานบริการทางเพศเป็นอาชีพที่ได้รับการยอมรับทางกฎหมาย
Fair Foundation (“บ้านเสมอ”)
Fair Foundation หรือมูลนิธิเพื่อสิทธิความหลากหลาย เปิดพื้นที่ “บ้านเสมอ” เป็น ศูนย์ช่วยเหลือด้านสุขภาพจิตและการเยียวยา สำหรับผู้ที่ถูกละเมิดสิทธิ รวมถึงผู้หญิงข้ามเพศที่เผชิญความรุนแรงหรือความเครียด
โครงการประกอบด้วยการให้คำปรึกษาแบบตัวต่อตัว เวิร์กชอปเสริมสร้างความมั่นใจ และกิจกรรมสร้างเครือข่ายการช่วยเหลือในชุมชน
องค์กร NGO ที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ ไม่ได้ทำหน้าที่เพียงให้ความช่วยเหลือด้านสุขภาพหรือสิทธิขั้นพื้นฐานเท่านั้น แต่ยังเป็น แรงขับเคลื่อนทางสังคมที่ช่วยสร้างการเปลี่ยนแปลงในระดับโครงสร้าง
การทำงานของพวกเขาช่วยให้เสียงของผู้หญิงข้ามเพศถูกได้ยินในพื้นที่สาธารณะ ช่วยลดการตีตรา และสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องในสังคม
หากสังคมไทยยังคงสนับสนุนและร่วมมือกับองค์กรเหล่านี้ต่อไป เป้าหมายของการสร้างความเท่าเทียมและครอบคลุมสำหรับทุกเพศก็จะอยู่ไม่ไกลเกินเอื้อม
*และองค์กรที่สนับสนุนความเท่าเทียมองค์กรอื่นๆที่ไม่ได้กล่าวถึงอีกมากมาย