Sisterhood

[สายซ้ายประชาธิปไตยยุคใหม่”: งบประมาณ ทุนมนุษย์ และความยุติธรรมที่ต้องมาพร้อมกัน]

ในช่วงสามทศวรรษที่ผ่านมา แนวคิด “สายซ้ายประชาธิปไตยยุคใหม่” (New Social Democratic Left) ได้ก่อตัวขึ้นท่ามกลางความท้าทายของระบบเศรษฐกิจที่ปล่อยให้ตลาดเป็นใหญ่ และลดบทบาทรัฐลงเหลือเพียงผู้ควบคุมการคลัง ท่ามกลางวิกฤตเศรษฐกิจ ความเหลื่อมล้ำ และความเปราะบางทางสังคม แนวทางนี้เสนอว่ารัฐควรเป็นมากกว่าผู้ดูแลงบประมาณ แต่ต้องกลายเป็น “นักลงทุนในทุนมนุษย์” เพื่อสร้างความยั่งยืนทั้งในด้านเศรษฐกิจและความเป็นธรรมทางสังคม

หัวใจของแนวทางนี้คือแนวคิด Social Investment หรือ “การลงทุนทางสังคม” ซึ่งมองว่าการใช้จ่ายของรัฐไม่ควรถูกจำกัดให้เป็นเพียงค่าใช้จ่ายประจำ แต่ต้องมองให้เห็นถึงผลตอบแทนระยะยาว เช่น การลงทุนในศูนย์ดูแลเด็กเล็ก การศึกษาวัยเด็ก การพัฒนาทักษะแรงงาน การดูแลผู้สูงอายุ และระบบสุขภาพ แนวคิดนี้ได้รับการส่งเสริมในระดับนโยบายสากลอย่างจริงจัง โดยเฉพาะในยุโรป เช่น เอกสารนโยบายของคณะกรรมาธิการยุโรปปี 2013 เรื่อง “Towards Social Investment for Growth and Cohesion” ซึ่งระบุชัดว่า รัฐควรลงทุนในโครงสร้างที่จะทำให้ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ และคืนทุนให้เศรษฐกิจผ่านภาษี รายได้ และการลดภาระรัฐในระยะยาว

ควบคู่กัน แนวทาง “งบประมาณที่ตอบสนองต่อความเท่าเทียมทางเพศ” หรือ Gender Responsive Budgeting (GRB) ก็เป็นเครื่องมือสำคัญในการทำให้งบประมาณของรัฐมีความเป็นธรรมมากขึ้น แนวคิด GRB นี้มีรากฐานจากงานของ Diane Elson นักเศรษฐศาสตร์เฟมินิสต์ซึ่งเสนอว่า “งบประมาณคือภาพสะท้อนของอำนาจ และหากรัฐไม่วิเคราะห์ว่าการใช้จ่ายกระทบใคร ย่อมหมายถึงการผลิตซ้ำความเหลื่อมล้ำ” หลักการของ GRB จึงไม่ได้พูดถึงเฉพาะผู้หญิงหรือความหลากหลายทางเพศ แต่คือการตั้งคำถามว่า “งบประมาณเห็นใคร และมองไม่เห็นใคร” เพื่อนำไปสู่การออกแบบนโยบายที่ไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง

ธัญเคยอภิปรายในสภาเกี่ยวกับ GRB ตั้งแต่ปี 2564 ในหัวข้อ “ เกิดเป็นหญิงแท้จริงแสนลำบาก โดยเน้นว่างบประมาณไม่ควรออกแบบจากมุมมองที่เหมารวม เพราะสังคมเต็มไปด้วยความแตกต่างซึ่งสมควรได้รับการตอบสนองอย่างเท่าเทียม การอภิปรายครั้งนั้นไม่ใช่เพียงเพื่อชี้จุดบอดของระบบ แต่เพื่อเสนอว่า รัฐสามารถใช้งบเป็นเครื่องมือในการกระจายโอกาส ลดความเปราะบาง และสร้างอนาคตใหม่ให้กับกลุ่มที่ถูกหลงลืม เช่น ผู้หญิงในแรงงานนอกระบบ ผู้สูงอายุ คนพิการ แรงงานข้ามชาติ หรือเยาวชนที่ไม่มีโอกาสเข้าถึงการศึกษา

แม้รัฐธรรมนูญไทยจะกำหนดให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไม่สามารถเพิ่มงบหรือโยกงบได้ แต่ธัญมองว่า “ข้อจำกัดนี้ไม่ใช่จุดจบของนโยบาย” ตรงกันข้าม มันคือจุดเริ่มต้นของยุทธศาสตร์ใหม่ — การอภิปรายเพื่อตัดงบที่ไม่จำเป็น พร้อมเสนอกรอบนโยบายที่รัฐควรลงทุน เช่น การฝึกอาชีพให้ทหารเกณฑ์ การสร้างระบบดูแลเด็กเล็กที่เปิดโอกาสให้ผู้หญิงกลับเข้าสู่ตลาดแรงงาน หรือการลงทุนในบริการชุมชนที่เพิ่มผลิตภาพทางเศรษฐกิจในระยะยาว นี่คือการใช้การอภิปรายเพื่อวางโจทย์ใหม่ ไม่ใช่เพียงตรวจสอบ

ท้ายที่สุด “ประสิทธิภาพ” เป็นเรื่องสำคัญ งบประมาณที่ดีต้องไม่เพียงใช้คุ้มค่า แต่ต้องตอบได้ว่า “ทำเพื่อใคร” และ “สร้างอนาคตแบบใด” ความยุติธรรม ความเท่าเทียม และการลงทุนระยะยาวในทุนมนุษย์ คือหลักการที่รัฐไม่ควรมองข้าม งบประมาณจึงไม่ควรเป็นเพียงเครื่องมือของการบริหาร แต่ต้องเป็นกลไกเปลี่ยนโครงสร้างของสังคมให้ยุติธรรมและยั่งยืน

งบประมาณต้องมี ประสิทธิภาพ ยุติธรรม เสมอภาค และ ยั่งยืน

⸻
#SocialInvestment #GRB #สายซ้ายประชาธิปไตยยุคใหม่ #งบประมาณเพื่อทุนมนุษย์ #สสครูธัญ #พรรคประชาชน

ดูน้อยลง

Trending Now