Sisterhood

[สายซ้ายประชาธิปไตยยุคใหม่”: งบประมาณ ทุนมนุษย์ และความยุติธรรมที่ต้องมาพร้อมกัน]

ในช่วงสามทศวรรษที่ผ่านมา แนวคิด “สายซ้ายประชาธิปไตยยุคใหม่” (New Social Democratic Left) ได้ก่อตัวขึ้นท่ามกลางความท้าทายของระบบเศรษฐกิจที่ปล่อยให้ตลาดเป็นใหญ่ และลดบทบาทรัฐลงเหลือเพียงผู้ควบคุมการคลัง ท่ามกลางวิกฤตเศรษฐกิจ ความเหลื่อมล้ำ และความเปราะบางทางสังคม แนวทางนี้เสนอว่ารัฐควรเป็นมากกว่าผู้ดูแลงบประมาณ แต่ต้องกลายเป็น “นักลงทุนในทุนมนุษย์” เพื่อสร้างความยั่งยืนทั้งในด้านเศรษฐกิจและความเป็นธรรมทางสังคม

หัวใจของแนวทางนี้คือแนวคิด Social Investment หรือ “การลงทุนทางสังคม” ซึ่งมองว่าการใช้จ่ายของรัฐไม่ควรถูกจำกัดให้เป็นเพียงค่าใช้จ่ายประจำ แต่ต้องมองให้เห็นถึงผลตอบแทนระยะยาว เช่น การลงทุนในศูนย์ดูแลเด็กเล็ก การศึกษาวัยเด็ก การพัฒนาทักษะแรงงาน การดูแลผู้สูงอายุ และระบบสุขภาพ แนวคิดนี้ได้รับการส่งเสริมในระดับนโยบายสากลอย่างจริงจัง โดยเฉพาะในยุโรป เช่น เอกสารนโยบายของคณะกรรมาธิการยุโรปปี 2013 เรื่อง “Towards Social Investment for Growth and Cohesion” ซึ่งระบุชัดว่า รัฐควรลงทุนในโครงสร้างที่จะทำให้ประชาชนสามารถพึ่งพาตนเองได้ และคืนทุนให้เศรษฐกิจผ่านภาษี รายได้ และการลดภาระรัฐในระยะยาว

ควบคู่กัน แนวทาง “งบประมาณที่ตอบสนองต่อความเท่าเทียมทางเพศ” หรือ Gender Responsive Budgeting (GRB) ก็เป็นเครื่องมือสำคัญในการทำให้งบประมาณของรัฐมีความเป็นธรรมมากขึ้น แนวคิด GRB นี้มีรากฐานจากงานของ Diane Elson นักเศรษฐศาสตร์เฟมินิสต์ซึ่งเสนอว่า “งบประมาณคือภาพสะท้อนของอำนาจ และหากรัฐไม่วิเคราะห์ว่าการใช้จ่ายกระทบใคร ย่อมหมายถึงการผลิตซ้ำความเหลื่อมล้ำ” หลักการของ GRB จึงไม่ได้พูดถึงเฉพาะผู้หญิงหรือความหลากหลายทางเพศ แต่คือการตั้งคำถามว่า “งบประมาณเห็นใคร และมองไม่เห็นใคร” เพื่อนำไปสู่การออกแบบนโยบายที่ไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง

ธัญเคยอภิปรายในสภาเกี่ยวกับ GRB ตั้งแต่ปี 2564 ในหัวข้อ “ เกิดเป็นหญิงแท้จริงแสนลำบาก โดยเน้นว่างบประมาณไม่ควรออกแบบจากมุมมองที่เหมารวม เพราะสังคมเต็มไปด้วยความแตกต่างซึ่งสมควรได้รับการตอบสนองอย่างเท่าเทียม การอภิปรายครั้งนั้นไม่ใช่เพียงเพื่อชี้จุดบอดของระบบ แต่เพื่อเสนอว่า รัฐสามารถใช้งบเป็นเครื่องมือในการกระจายโอกาส ลดความเปราะบาง และสร้างอนาคตใหม่ให้กับกลุ่มที่ถูกหลงลืม เช่น ผู้หญิงในแรงงานนอกระบบ ผู้สูงอายุ คนพิการ แรงงานข้ามชาติ หรือเยาวชนที่ไม่มีโอกาสเข้าถึงการศึกษา

แม้รัฐธรรมนูญไทยจะกำหนดให้สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไม่สามารถเพิ่มงบหรือโยกงบได้ แต่ธัญมองว่า “ข้อจำกัดนี้ไม่ใช่จุดจบของนโยบาย” ตรงกันข้าม มันคือจุดเริ่มต้นของยุทธศาสตร์ใหม่ — การอภิปรายเพื่อตัดงบที่ไม่จำเป็น พร้อมเสนอกรอบนโยบายที่รัฐควรลงทุน เช่น การฝึกอาชีพให้ทหารเกณฑ์ การสร้างระบบดูแลเด็กเล็กที่เปิดโอกาสให้ผู้หญิงกลับเข้าสู่ตลาดแรงงาน หรือการลงทุนในบริการชุมชนที่เพิ่มผลิตภาพทางเศรษฐกิจในระยะยาว นี่คือการใช้การอภิปรายเพื่อวางโจทย์ใหม่ ไม่ใช่เพียงตรวจสอบ

ท้ายที่สุด “ประสิทธิภาพ” เป็นเรื่องสำคัญ งบประมาณที่ดีต้องไม่เพียงใช้คุ้มค่า แต่ต้องตอบได้ว่า “ทำเพื่อใคร” และ “สร้างอนาคตแบบใด” ความยุติธรรม ความเท่าเทียม และการลงทุนระยะยาวในทุนมนุษย์ คือหลักการที่รัฐไม่ควรมองข้าม งบประมาณจึงไม่ควรเป็นเพียงเครื่องมือของการบริหาร แต่ต้องเป็นกลไกเปลี่ยนโครงสร้างของสังคมให้ยุติธรรมและยั่งยืน

งบประมาณต้องมี ประสิทธิภาพ ยุติธรรม เสมอภาค และ ยั่งยืน

⸻
#SocialInvestment #GRB #สายซ้ายประชาธิปไตยยุคใหม่ #งบประมาณเพื่อทุนมนุษย์ #สสครูธัญ #พรรคประชาชน

ดูน้อยลง

[กฎหมายความเท่าเทียมทางเพศ: แค่คำพูดสวยหรูหรือการเปลี่ยนแปลงจริง?]

แพทองธาร ชินวัตร ได้แถลงนโยบายเกี่ยวกับการส่งเสริมความเสมอภาคทางเพศต่อสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร โดยระบุว่าจะเร่งแก้ไขและปรับปรุงกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ผู้มีความหลากหลายทางเพศสามารถเข้าถึงสิทธิ์ที่ควรได้รับ เช่น การสมรสตามกฎหมาย การดูแลคู่ชีวิต และสิทธิ์ในการเข้าถึงสวัสดิการต่าง ๆ โดยเริ่มต้นจากสวัสดิการของข้าราชการ รัฐบาลยังกล่าวว่าจะต่อยอดความสำเร็จเดิมเพื่อบังคับใช้กฎหมายสมรสเท่าเทียมอย่างมีประสิทธิภาพตามที่ตั้งเป้าไว้

อย่างไรก็ตาม ธัญมองว่าการกล่าวถึงประเด็น #สมรสเท่าเทียม ในครั้งนี้ดูซ้ำซ้อนกับสิ่งที่มีอยู่แล้ว เพราะกระบวนการทางกฎหมายได้ถูกกำหนดและอยู่ในขั้นตอนการบังคับใช้ รัฐบาลจึงดูเหมือนพยายามให้เครดิตตัวเองในสิ่งที่เกิดขึ้นแล้ว แต่ขาดข้อเสนอใหม่ที่ชัดเจน

เมื่อพิจารณามติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 13 สิงหาคม 2567 ซึ่งพิจารณาข้อสังเกตเกี่ยวกับร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (สมรสเท่าเทียม) รวมถึงข้อสังเกตในการแก้ไขพระราชบัญญัติคุ้มครองเด็กที่เกิดโดยการใช้เทคโนโลยีช่วยเจริญพันธุ์ และร่างพระราชบัญญัติการรับรองอัตลักษณ์ทางเพศ ซึ่งไม่ได้ถูกกล่าวถึงในแถลงนโยบายนี้

คุณแพทองธาร ยังกล่าวว่า ในฐานะนายกรัฐมนตรีหญิงคนที่สองของประเทศไทย เธอจะส่งเสริมความเท่าเทียมระหว่างชายและหญิง ทั้งในครอบครัวและที่ทำงาน เพื่อให้ผู้หญิงในประเทศไทยไม่ต้องเผชิญกับการเลือกปฏิบัติ และสามารถเติบโตในหน้าที่การงานได้เท่าเทียมกับผู้ชาย

แม้ว่าคำแถลงจะมุ่งเน้นการส่งเสริมความเท่าเทียมระหว่างเพศในครอบครัวและที่ทำงาน แต่เมื่อเทียบกับแผนปฏิบัติการด้านการส่งเสริมความเท่าเทียมระหว่างเพศ (พ.ศ. 2566-2570) ที่เป็นภารกิจของกรมกิจการสตรีและสถาบันครอบครัว นโยบายของนายกรัฐมนตรีดูแคบกว่าแผนที่กระทรวงพัฒนาสังคมฯ ได้วางไว้เสียอีก ซึ่งครอบคลุมทุกภาคส่วน เช่น หน่วยงานรัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคม การแถลงนโยบายของนายกรัฐมนตรีจึงเป็นเหมือนคำแถลงที่ไม่รู้ถึงปัญหา และเป็นคำพูดลอย ๆ ที่ฟังดูให้ความสำคัญกับความเท่าเทียมทางเพศ แต่ไม่รู้ว่าจะอะไร ทำอย่างไร และมีกรอบเวลาเสร็จเมื่อไหร่ นโยบายไม่ตอบสนองต่อสถานการณ์

หากให้ความสำคัญกับความเท่าเทียมทางเพศจริง ๆ นายกรัฐมนตรีสามารถเร่งรัดภารกิจกรมฯ ที่ล่าช้า และระบุปัญหาที่เกิดจากพระราชบัญญัติความเท่าเทียมระหว่างเพศ พ.ศ. 2558 ซึ่งยังไม่สามารถทำให้ประชาชนเข้าถึงกลไกการแก้ปัญหาได้อย่างทั่วถึง ขณะเดียวกัน ร่างพระราชบัญญัติขจัดการเลือกปฏิบัติต่อบุคคล ทางกฤษฎีกาก็ให้ความเห็นว่าซ้ำซ้อน ก็น่าจะต้องพิจารณากลไกดังกล่าวที่ยังไม่มี กับกลไกร่างพระราชบัญญัติความเท่าเทียมระหว่างเพศว่าควรมีการปรับปรุงเช่นไร

ในขณะที่ แพทองธาร ชินวัตร ดำรงตำแหน่งหัวหน้าคณะกรรมการที่ปรึกษาพรรคเพื่อไทย ช่วงต้นปี 2565 ได้กล่าวถึงความมุ่งมั่นในการส่งเสริมความเท่าเทียมทางเพศในประเทศไทย โดยเสนอให้มีการแจกผ้าอนามัยฟรีเพื่อลดภาระค่าใช้จ่ายของผู้หญิง นโยบายนี้มุ่งเน้นการสร้างความเท่าเทียมและลดความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ

จากการแถลงนโยบายครั้งนี้ จึงไม่แน่ชัดว่าจะยืนยันโครงการดังกล่าวอยู่หรือไม่ เนื่องจากไม่มีการกล่าวถึงในที่ประชุมร่วมของรัฐสภา

#สสครูธัญ #พรรคประชาชน #ประชุมสภา #สมรสเท่าเทียม #คำนำหน้าตามสมัครใจ #sexworker #GenderResponsiveBudgeting #GRB #LGBTQ #GenderEquality

ดูน้อยลง

Trending Now